BPH Nedir ?
Prostat Nedir ?
Prostat sadece erkeklerde bulunan, meni üretiminde katkı sağlayan bir bezdir. Yaklaşık büyüklüğü ve yapısı kestaneye benzer. Hastalar prostatın vücuttaki yerini anlamakta güçlük çekerler. Erkeklerde bulunan idrar torbası bir idrar kanalı ile penisin içinden dışarı açılır.
Bu kanalın yaklaşık üçte biri vücut içerisinde kalır, üçte ikisi penisin alt kısmında boru şeklinde devam eder. Bu kanalın idrar torbası ile birleştiği yerde bu kanalı çepeçevre top gibi saran bir bez vardır ki buna prostat deriz.
Prostat idrar kanalını çepeçevre sardığı için, prostat hastalıkları çoğu zaman kendini idrar şikayetleri ile belli eder. Mesela bu bezin büyümesi idrar kanalına baskı yapacağından dolayı hasta işemekte zorlanır.
BPH Belirtileri Nelerdir ?
Prostat, idrar yolunun çevresini sardığı için büyüdükçe onu sıkıştırır ve mesaneden idrarın atılmasını zorlaştırabilir. Böylece rahat idrar boşaltmanın bozulması ve tıkanıklık hissi oluşacak, ayrıca sık idrara gitme ve yanma gibi rahatsız edici belirtiler ortaya çıkacaktır.
En çok görülen belirtilerden biri olan sık idrara gitme, geceleri de yaşandığı için önemli bir rahatsız edici yakınmadır. Diğer bazı belirtiler, mesaneyi tam boşaltamama hissi ve idrar yapma ihtiyacı oluştuğunda erteleyememe halidir.
BPH, idrarı başlatmada zorlanma, zayıf idrar akımı, işeme sonrası damlama ve kesik kesik idrar yapmaya neden olabilir.
BPH Belirtileri Nelerdir ?
İdrar belirtileri olan kişilerde prostat dışında da sorunlar olabileceği için ayrıntılı bir tıbbi öykü alınması gereklidir.
Hasta tarafından ifade edilen belirtiler önemli kişisel farklar gösterdiği için bazı standart soruların cevaplandırılması esasına dayanan skorlama sistemleri kullanılmaktadır.
Skorlama sistemleri yakınmaların şiddetini ve yaşam kalitesi üzerine olumsuz etkisini belirlemek üzere oluşturulmuştur. Hastalık belirtilerinin hafif, orta ve ağır olarak ayrılmasını sağlar. Alışılmış muayenelere ek olarak prostatın makattan parmakla muayenesi çok önemlidir.
Değerlendirmede idrar tetkiki de yapılır.
Hastanın durumuna göre aşağıdaki testler de yapılabilir:
• Prostat spesifik antijen (PSA) testi: Prostat kanseri olasılığına yönelik kan testidir.
• İdrar akım testi: İdrar akım hızını ve işeme şeklini gösterir.
Diğer Önemli Bilgiler
• İşeme sonrası kalan idrar miktarı ölçümü: İdrar boşalmasının ne ölçüde etkili sağlanabildiğini gösterir
• Ultrasonografi: Böbrek, mesane ve prostatın görüntülenmesini sağlar.
• Sistoskopi: Üretra ve mesanenin alet kullanılarak gözle doğrudan incelenmesidir.
İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH) Tedavi Yöntemler
Yaşam tarzı önerileri
-
Günde en az 1 litre sıvı tüketin ve daha fazla sıvı alabileceğiniz konusunda doktorunuza danışın
-
Sıcak iklimli bir bölgede yaşıyorsanız veya çok fazla fiziksel aktivitede bulunuyorsanız daha fazla sıvı tüketin
-
Uzun yolculuklar öncesinde veya sırasında sıvı alımınızı azaltın
-
Gece idrara kalkmanızı önlemek için akşamları daha az sıvı tüketin
-
Daha fazla idrar üretimine ve mesane tahrişine sebep olacağı için alkollü ve kafeinli içeceklerden sakının
-
Haftada 2 veya 3 kez spor yapın. Hareketsizlik idrar yapmanızı güçleştirecek ve üriner retansiyona sebep olacaktır
-
Dengeli ve çok yönlü beslenin
-
Alt karın bölgenizi her zaman kuru ve sıcak tutmaya çalışın. Yüzme sonrası kuru kıyafetler bulundurun ve kurulanıp giyinin.
-
Soğuk ve nem idrar yapma ihtiyacınızı artırır ve üriner enfeksiyona sebep olabilir
-
İdrarın saçılmasından dolayı tuvalet oturağı ve banyo yüzeyi ıslanabilir. Bunu önlemek için bazı erkekler oturarak idrarını yapmayı bazıları ise bir kap içine idrarını yapıp daha sonra onu tuvalete boşaltmayı tercih eder
İlaç tedavisi
-
Hafif- Orta şiddette şikayeti olan hastalarda en yaygın kullanılan tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Hiçbir ilaç büyüyen prostatın küçülmesini veya bu hastalığın ortadan kalkmasını sağlamaz, ancak hastanın şikayetlerini azaltarak daha rahat işemesini sağlar. BPH’da en yaygın kullanılan 3 çeşit ilaç bulunmaktadır.
-
a) Bunlardan birincisi bitkisel ilaçlardır. Bu ilaçlar eskiden daha yaygın kullanılmaktaydı ancak yeni nesil ilaçların daha etkili olması ve yan etkilerinin azalması bu tedavi seçeneğini neredeyse kullanılmaz hale getirmiştir.
-
b) Klasik prostat ilaçları (Alfa blokörler): Bu ilaçlar idrar torbasının çıkış deliğini genişletir ve prostatın yanlara doğru açılarak idrar kanalına olan baskısını azaltır, böylece hasta daha rahat idrar yapar. Piyasada aynı yapıda birçok alfa blokör ilaç bulunmaktadır ve neredeyse BPH’ı olan hastaya başlanan ilk ilaçtır. En sık yan etkileri tansiyon düşüklüğü (Hipotansiyon) ve ilişki sonrası meni nin penisten dışarı atılmamasıdır (retrograd ejekülasyon). Bu durumda meni, orgazm ve boşalma sonrası idrar torbasına dökülür ve hasta daha sonra işemeyle birlikte bunu atar.
-
c) Büyük prostatlarda kullanılan ilaçlar (5 Alfa Redüktaz İnhibitörleri): Bunlar testosteron hormonunu baskılayarak prostatın bir miktar küçülmesini sağlar ve hastanın daha kolay idrar yapmasını sağlar. Ancak bu küçülme kalıcı değil geçicidir. Yani ilaç bırakıldıktan sonra prostat tekrar eski boyutuna dönecektir. Bu ilacın en büyük yan etkisi testosteron hormonunun baskılanmasına bağlı olarak hastada cinsel isteksizliği arttırmasıdır.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi müdahaleyi ne zaman düşünmeliyim ?
-
İlaç tedavisi almanıza rağmen belirtileriniz kötüleşirse
-
İyi huylu prostat büyümesi komplikasyonları geliştiğinde veya bu risk arttığında. Bu komplikasyonlar şunları içerir:
-
Böbrek yetmezliği
-
Böbreklerde genişleme
-
İdrar yapamama (üriner retansiyon)
-
Tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu
-
İdrarda tekrarlayan kanama
-
İlaç tedavisini tolere edemiyorsanız
-
Cerrahi tedaviyi ilaç tedavisine tercih ediyorsanız
-
Cerrahi tedavi sırasında doktor prostatın büyüyen kısmını (adenom olarak bilinir) çıkarır. Farklı cerrahi tedavi yöntemleri vardır. Hepsinin amacı belirtilerinizi gidermek, idrar akışını düzeltmektir. Başlıca tedavi yöntemleri:
-
Transuretral prostat rezeksiyonu (TURP)
-
Transuretral prostat insizyonu (TUIP)
-
Açık prostatektomi
-
Lazer tedavileri
-
Prostat stentleri
-
Transuretral iğne ablasyonu (TUNA)
-
Transuretral mikrodalga tedavisi (TUMT)
Aletlerin Yerleştirilmesi
Prostat Dokusunun
Rezektoskop İle Kazınması
Prostatik Stent Uygulaması
Transuretral İğne Ablasyonu (TUNA)
TUMT Trans Üretral Mikrodalga Termoterapi
Her işlemin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır. Tedavi seçimi kişisel durumunuza ve tercihlerinize göre yapılır.
Açık Prostat Ameliyatı
Açık prostat ameliyatı büyük prostatı olan hastaların tedavisinde etkinliği en yüksek olan tedavi şeklidir. Buna karşın komplikasyonları da daha fazladır.
Ayrıca, BPH ile birlikte büyük bir mesane taşı varlığında veya kapalı ameliyatlar için pozisyon vermeyi engelleyebilecek ortopedik sorunlar bulunduğunda yine açık ameliyat tercih edilebilir.
Açık operasyonda karnın alt bölgesinden kesi yapılarak prostat çıkartılır.
Operasyon sonrasında hafif-orta şiddette ağrı olabilir. İdrar sondası çoğunlukla 5-7 günde alınır.
Kapalı Prostat Ameliyatları
Kapalı ameliyatların hepsinde amaç idrar kanalından girilerek prostatın olduğu yere ulaşmak ve burada büyüyen prostat dokularını temizleyerek idrar kanalını açmaktır.
Standart kapalı prostat ameliyatları Transüretral Prostat Rezeksiyonu (TURP) olarak bilinmektedir.
Gerek hastaların doktora daha erken başvurması ve erken dönemde tanı konması ve gerekse endoskopik yöntemlerin çok büyük gelişmeler göstermesi cerrahi tedavilerin büyük çoğunluğunun kapalı girişimler şekline dönmesini sağlamıştır.
Kapalı ameliyatlar, idrar yolundan içeriye girilip kamera görüntüsü yoluyla doğrudan gözlem altında özel aletler kullanılarak uygulanan girişimlerdir.
Lazer Ameliyatları
Lazerden saçılan ısı prostat dokusunu buharlaştırır.
Büyümüş prostat dokusunun cerrahi olarak tedavi edilmesinde kullanılan enerjilerden bir tanesi de lazer enerjisidir.
Lazer kullanılarak yapılan ameliyatlar kapalı, diğer bir ifade ile endoskopik, prostat ameliyatlarına çok benzer yöntemler ve aletler kullanılarak uygulanmaktadır.
Yöntem tanımları kullanılan lazer enerjisi türüne göre farklılık göstermektedir. İki teknik diğerlerine göre daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bunlar, Holmium lazerle prostat ameliyatları (HoLAP ve HoLEP) ve yeşil ışık (greenlight) olarak bilinen fotoselektif prostat buharlaştırmasıdır
(PVP). HoLAP ve HoLEP, Holmium lazer enerjisi kullanılarak prostatın buharlaştırılması veya kesilerek dışarı alınması şeklinde uygulanan yöntemlerdir.
Daha az kanamaya yol açması, iyileşme süresinin kısa olması ve büyük prostatlara da uygulanabilmesi (HoLEP) avantajlarıdır.
