İdrar Torbasının Ve İdrar Kanalının Yapısı ve Fonksiyonu Nedir ?
İdrar torbası (Mesane), böbreklerde üretilen idrarın biriktiği yerdir. İdrar torbası ile böbrekler arasında üreter denilen bir kanal vardır. İdrar torbasının altında ise idrarın yapıldığı ve erkeklerde penisten, kadınlarda vajinanın hemen üstünden dışarı açılan bir kanal (üretra) bulunur.
İdrar torbası erkeklerde bağırsakların önünde bayanlarda ise rahmin altında yer alır. Böbreklerden gelen idrar yavaş yavaş idrar torbasına dolmaya başlar. Belli bir doluluğa ulaşana kadar sıkışıklık hissi hissedilmez, çünkü idrar torbası kaslardan oluşan bir yapıda olmakla birlikte elastik bir yapısı vardır.
Ve bu dolma esnasında beyinden gelen sinyaller ile idrar torbasının kasılmadan gevşek kalması sağlanır. Bu sırada idrarı tutmayı sağlayan idrar torbasının çıkışında bulunan ve idrar kanalını (üretra) çepeçevre saran kasların (sfinkter) kasılı olarak kalması da sağlanır.
Böylece kişi dolum esnasında idrar kaçırmaz. Yeterli doluluğa ulaşınca idrar torbasından beyine sinyal gider ve beyin tuvalete gitmek için kişiyi uyarır, yani sıkışma hissi hissedilir.
Böylece kişi tuvalete gider, işemeye başlarken beyinden gelen sinyallerle idrar torbası kasılır ve idrar tutmayı sağlayan kaslar (sfinkter) gevşer. Hiç düşünmeden yaptığımız bu işeme işi aslında çok komplike bir sinir ve kas uyumu gerektirir.
Normal bireylerde mesanede 350 ile 500 ml arasında idrar birikebilir.
Diğer Önemli Bilgiler
İdrar Kaçırma Nedir ?
İdrar kaçırma her türlü kontrol edilemeyen ve istenmeyen idrar tutamama durumudur. Eğer bu durum düzenli olarak tekrarlarsa tıbbi bir sorun olarak kabul edilir. İdrar kaçırma riski ilerleyen yaşla birlikte artmasına rağmen erken yaşlarda da görülebilir. Kadınlar, erkeklere göre idrar kaçırma sorunlarından daha fazla şikâyetçi olurlar.
İdrar kaçırma genel olarak toplumda kişinin utanmasına neden olur. Birçok hasta doktorlarıyla idrar kaçırma durumunu konuşmaktan rahatsızlık duydukları için tedavisiz kalmaktadır.
İdrar kaçırma sıklıkla meydana geliyor veya hayat kalitesini etkiliyorsa doktora görünmek ve tıbbi tedavi önerileri almak oldukça önemlidir.
Hastaların çoğunda idrar kaçırma farklı tedavi seçenekleri ile tam tedavi edilebilir. Bu tedavi seçenekleri; pelvik taban kaslarının kuvvetlendirilmesi, ilaç tedavileri veya cerrahi tedavilerdir.
İdrar Kaçırma Tipleri Nelerdir ?
-
Yetiştirememe Tarzı İdrar Kaçırma (Urge İnkontinans): Bu tip idrar kaçırmada hastalar ani sıkışma hissi hisseder ve tuvalete yetişmeye çalışırken idrar kaçırırlar. Genellikle idrarın az bir kısmını kaçırdıkları gibi tamamını da kaçırabilirler. Bu tip kaçırması olan hastalar genellikle çok sık idrara çıkar ve sosyal hayatları oldukça kötü etkilenir. Çoğu hastada aşırı aktif mesane (hiperaktif mesane), yani idrar torbasının aşırı aktivitesi vardır. İdrar torbası tam dolmadan sinirlerin uyarılması ile işeme hissi hissedilir ve ani kasılma ile hasta idrar yapmaya başlar
2. Öksürmekle, Hapşurmakla, Gülmekle Olan Kaçırma (Stress İnkontinans): Başlıkta sayılan hareketlerin tamamı karın içi basıncın ani artışına neden olan olaylardır. Aynı zamanda karın içi basıncını arttıran diğer durumlarda da (örn : ağır kaldırma) hasta idrar kaçırır.
Bu tip idrar kaçırma genellikle idrarı tutmamızı sağlayan kasların (sfinkter) yeterli görev yapamamasından veya idrar torbasının sarkmasından kaynaklanır. İdrar torbasını yerinde tutan, vücudumuzun alt kısmını destekleyen kaslar mevcuttur.
Bu kasların zamanla zayıflaması idrar torbasının sarkmasına ve dinamiğinin bozulmasına yol açar. Bu kasların zayıflamasının bir diğer ve sık görülen nedeni ise çok doğum veya zorlu doğum yapmaktır.
Erkeklerde ise prostat ameliyatlarından sonra sfinkter kaslarının zarar görmesine bağlı olarak bazen bu tip idrar kaçırma görülür.
3. Karma Tip (Mikst Tip) İdrar Kaçırma: İlk iki maddedeki kaçırmanın her ikisininde aynı kişide bulunduğu tiptir. Genellikle hastalarda iki tip idrar kaçırmaya neden olan iki ayrı olay bulunur. Bu şekilde idrar kaçırma da kadınlarda sıkça görülür.
4. Taşma Şeklinde İdrar Kaçırma: Çoğunlukla erkeklerde görülen bir kaçırma şeklidir. Ancak kadınlarda da görülebilir. İdrar torbasının çıkışında bir problem varsa (erkeklerde prostat büyümesi gibi) idrar torbası yeterli boşalamaz, zamanla tamamı dolar ve artık kapasitesi almamaya başlar. Bu durumda sürekli ve damla damla tarzda hasta idrar kaçırmaya başlar.
5. Hiç Hissetmeden İdrar Kaçırma: Bu tip idrar kaçırma genellikle beyin veya omurilik hasarlarında veya hastalıklarında meydana gelir. Hastalar genellikle büyük tuvaletini de kaçırırlar
İdrar kaçırmanın nedenleri
Hormon eksikliği
Pelvik taban kaslarının zayıflığı
Nörolojik hastalıklara bağlı idrar kaçırma
İdrar yolu enfeksiyonu
Prostat büyümesi
Geçirilmiş pelvik ameliyatlar
Geçirilmiş prostat ameliyatları
İdrar Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur ?
Tanı koymanın birinci basamağı, hastanın öyküsünün iyi alınması ve ayrıntılı bir fizik muayenedir. Öykü alınması özellikle hastanın hangi tipte ve ne kadar (kaç ped ıslattığı) idrar kaçırdığını anlamayı sağlar. Muayene ise özellikle idrar torbası sarkması olup olmadığını belirlemeye yarar. Ayrıca
Bunların dışında enfeksiyon varlığını araştırmak için idrar tahilili, idrar torbasında taş, tümör gibi kaçırmaya sebep olabilecek hastalıklardan şüphelenildiğinde ultrasonografi, hastanın günlük işeme, sıvı alımı ve idrar kaçırma alışkanlıklarını öğrenmemizi sağlayan işeme çizelgesi istenebilen tetkiklerdir. Ayrıca doğru tanı koymak için, özellikle erkeklerde işeme hızlarının ölçüldüğü Üroflowmetri, idrar torbasının fonkisyonlarının ve kapasitesinin anlaşılmasını sağlayan Ürodinami tetkikleri gerekebilir.
Herkesi tedavi eden tek bir yöntem yoktur. Sizin idrar kaçırmanızla ilgili olarak aldığınız önlemler kaçırma sorununuzu ciddi şekilde düzeltebilir ve daha iyi bir hayat kalitesi sağlayabilir. Bu tedbirler hayat tarzı değişiklikleri, mesane ve pelvik taban kas egzersizleridir. Ameliyat ve ilaç tedavileri gibi yöntemler, bu yöntemler işe yaramadığında uygulanabilir.
1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Hafif düzeyde şikayeti olan hastalar günlük yaşamlarında yapacakları bazı değişikliklerle bu sorundan kurtulabilirler. Burada amaç idrar kaçırmaya etki eden faktörlerin iyileştirilmesini sağlamaktır.
-
Kabızlığın giderilmesi
-
Şişmanlığın önlenmesi
-
Sigarakullanımının bırakılması
-
Aşırı sıvı alımının önlenmesi
-
Kafein ve alkol gibi idrar çıkışını arttıran maddelerden uzak durulması
-
Kadınlık hormonunun dengelenmesi
-
İdrar kaçırmaya sebep olabilecek ilaç kullanımı varsa bunların bırakılması veya değiştirilmesi
-
Spor yapılması
2. Egzersiz:
Burada bahsedilen egzersiz günlük spordan ziyade idrar tutmamızı sağlayan kasların güçlendirilmesi esasına dayanan hareketlerdir. Kegel egzersizi olarak bilinen bu hareketler, idrar tutmamızı sağlayan kasların kişi tarafından sıkılması, bir süre böyle beklenmesi daha sonra gevşetilmesi şeklinde yapılır.
Bu işlemi yaparken hangi kasların kasılması gerektiği öğrenilmelidir. Bu egzersizler stress tip, yani öksürmekle hapşurmakla olan idrar kaçırma tipinde etkilidir. Tuvalete yetiştirememe tarzı idrar kaçırmaya çok fazla etkisi yoktur. Bu egzersizleri kolaylaştırmak amacıyla belli ağırlıları vajinal olarak tutma prensibine dayanan materyaller mevcuttur.
Ayrıca, bu kasların gelişimini sağlamak için düşük enerjili elektrik stimülasyonu verilerek kullanılan cihazlar da piyasada mevcuttur. Bu cihazlar vajinaya yerleştirilerek kullanılır.
3. İlaç Tedavisi:
Muskarinik reseptör antagonistleri (MRA) sıklıkla sıkışma tipindeki idrar kaçırmayı tedavi etmek için kullanılan bir grup ilaçtır. Bu ilaçlar, mesane duvarındaki kası gevşeterek şıkışma tip kaçırmayıkontrol etmeye yardımcı olur.
Mesane duvarını kasarak mesanenin boşalmasına neden olan istemsiz sinir iletimlerini engeller. Sonuç olarak ani, kontrol edilemeyen mesane kontraksiyonları daha az sıklıkla görülür.
Kaş gevşemesi nedeniyle mesanenin idrar tutabilme kapasitesi de artar. Bu işeme ihtiyacını azaltır.
MRA, nokturi olarak bilinen geceleri sık idrara çıkma durumunu tedavi etmek için de kullanılabilir.
4. Ameliyat (Cerrahi Tedavi):
Öksürmekle, hapşurmakla, gülmekle olan (stress tip) idrar kaçırmanın en etkili yolu cerrahi tedavidir. Bu sırada varsa idrar torbası sarkmaları da tamir edilir.
Eskiden bunun için göbek altından yapılan büyük kesilerle bu ameliyatlar yapılmakta iken, günümüzde vajinal bölgeden yaklaşık 2 cm lik (dışarıdan bir iz görünmeden) kesilerden yapılan askı ameliyatları çok yaygın ve etkilidir. Genellikle hasta ertesi gün, bazen aynı gün taburcu edilebilir.
Kısaca TOT veya TVT adı verilen bu askı ameliyatlarında idrar kanalı yukarı doğru asılarak hastanın idrar kaçırması önlenir. Bu ameliyatın başarısız olduğu durumlarda karın içerisinden yapılan laparoskopik veya açık ameliyatlarla tedavi denenebilir.
